5 علامت اختلال شخصیت ضداجتماعی

در این مقاله قصد داریم ابتدا به تعریف عمومی اختلال شخصیتی ضداجتماعی بپردازیم و پس از آشنایی با علایم و نشانه‌های اختلال شخصیتی ضداجتماعی، به ارایه راهکارهای مناسب جهت پیشگیری و درمان این اختلال بپردازیم. هشدار: این مقاله صرفا جهت آشنایی و آگاهی شما با اختلالات شخصیت بوده و تشخیص انواع ناراحتی‌های اعصاب و روان فقط و فقط توسط روانشناسان و روانپزشکان زبده امکان پذیر است؛ لذا پس از مطالعه این مقاله از کنکاش در رفتار دیگران و برچسب‌زدن به شخصیت دیگران پرهیز نمایید!

تعریف اختلال شخصیت ضداجتماعی

بدیهی است بدون آشنایی با مفهوم «شخصیت» و «اختلالات شخصیت» درک مفهوم اختلال شخصیت «ضداجتماعی» میسر نخواهد بود؛ لذا ابتدا به تعریف شخصیت و اختلالات شخصیت می‌پردازیم تا به درک مناسب‌تری از شخصیت ضداجتماعی برسیم. شخصیت (Personality)، به مجموعه‌ای ثابت از الگوی‌های رفتاری، فکری و عاطفی در یک فرد اطلاق می‌شود که به‌طور معمول از خود بروز می‌دهد.

اختلالات شخصیت (Personality disorders)، به وجود صفات ناسازگارانه در شخصیت افراد یعنی افکار، رفتار و عواطف گفته می‌شود؛ به‌گونه‌ای که فرد، قادر به ادامه زندگی عادی خود نباشد. این اختلالات از دوران کودکی و نوجوانی بروز پیدا‌ می‌کنند و در فرد ظاهر می‌شوند و درصورت عدم رسیدگی به تدریج عمیق‌تر خواهند شد؛ تا جایی که در برابر هرگونه تغییر مقاومت خواهند شد و به طور کلی انعطاف‌پذیری خود را در برابر هرگونه ناملایمتی در زندگی از دست خواهند داد.

در دنیایی که همیشه گلزار نیست و خار بسیار است، بدیهی است افراد مبتلا به اختلالات شخصیت با مشکلات جدی مواجه می‌شوند و زجر زیادی را متحمل شوند. اختلالات شخصیت به طور کلی در سه گروه دسته ‌بندی می‌شوند که به شرح زیر است:

1. گروه شخصیتی نامتعارف
2. گروه شخصیتی نمایشی
3. گروه شخصیتی مضطرب

اختلال شخصیت ضداجتماعی (Antisocial Personality Disorder)، در دومین گروه از اختلالات شخصیتی، یعنی گروه B، دسته بندی می‌شود و با رفتارهایی بر ضد اجتماع شناخته می‌شود. این رفتارهای ضداجتماعی به گونه‌ای بروز می‌کنند که شخص، نسبت به دیگران و حقوق دیگران بی‌اهمیت است و هیچ ارزشی برای احساسات دیگران قایل نیست؛ به‌صورتی که نسبت به رفتارهای تهاجمی خود نسبت به دیگران احساس ندامت یا عذاب وجدان ندارد.

علایم و نشانگان اختلال شخصیت ضداجتماعی

همانطور که ذکر شد، اصلی‌ترین ناهنجاری «اختلال شخصیت ضداجتماعی» به رفتارهای خلاف عرف و ضداجتماعی فرد مربوط می‌شود. شخص مبتلا به اختلال شخصیت ضداجتماعی، به‌راحتی قوانین را زیرپا می‌گذارد ! خواه قوانین کوچک راهنمایی ‌و‌ رانندگی باشد، خواه قوانین اصلی داد و ستد!

شخص مبتلا به اختلال شخصیت ضداجتماعی، نه‌تنها نسبت به حقوق دیگران بی‌اعتناست و در شرایط مساعد حق دیگران را پایمال می‌کند؛ بلکه به راحتی از زیر بار مسئولیت‌های فردی و اجتماعی خود شانه خالی می‌کند و پذیرای هیچ مسئولیتی نیست. لازم به ذکر است این امکان وجود دارد که افراد مبتلا به اختلال شخصیت ضداجتماعی، در عین ظاهری گرم و صمیمی که از خود نشان می‌دهند، در شرایط مساعد به‌نفع خود عمل کنند و رفتارهایی نابه‌هنجار از خود بروز دهند.

به طور کلی فرد مبتلا به اختلال شخصیت ضداجتماعی علایم زیر را در شرایط مختلف از خود بروز می‌دهند:

• مسئولیت‌ناپذیری نسبت به وظایف شخصی و اجتماعی
• دروغ و عدم صداقت در گفتار
• عدم رعایت حقوق دیگران
• فاقد احساس عذاب‌وجدان یا ندامت
• متخلف نسبت به قوانین جامعه
• سو استفاده از دیگران و فریب آن‌ها
• خشونت و اضطراب در برخورد
• خطرآفرینی ناآگاهانه بدون توجه به امنیت دیگران

عوامل شکل‌گیری اختلال شخصیت ضداجتماعی

تاکنون علل قطعی بروز اختلالات شخصیت، به‌خصوص اختلال شخصیت ضداجتماعی مشخص نشده ‌است اما تشخیص بسیاری از روانپزشکان و روانشناسان بدین صورت است که اختلال شخصیت ضداجتماعی، از کودکی و نوجوانی شکل‌گرفته و رفته‌رفته تمام جوانب زندگی فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

هرچند، بخشی از عوامل شکل‌گیری اختلال شخصیت ضداجتماعی را به وراثت و ژنتیک فرد نسبت داده‌اند؛ به‌گونه‌ای که فرد با اختلالاتی جزیی در ساختمان نوروشیمی مغز خود و عدم هماهنگی در ترشح مواد شیمیایی مغز، مستعد ابتلا به اختلال شخصیت ضداجتماعی خواهد بود. همین شخص مستعد، با قرارگیری در معرض انواع خشونت‌های رفتاری در کودکی، خانواده و مدرسه؛ همینطور ناملایمات زندگی، در دوران نجوانی و بلوغ به اختلال شخصیت ضداجتماعی دچار خواهد شد.

عوامل تشدید‌کننده اختلال شخصیت ضداجتماعی

همانطور که ذکر شد، شخص مبتلا به اختلال شخصیت ضداجتماعی از دوران بلوغ و نوجوانی ناهنجاری‌های رفتاری خود را بروز خواهد، یعنی درست در زمانی که با انواع خطرات مختلف از سمت اطرافیان و هم‌سن و سالان احاطه شده‌است. متاسفانه در این برهه زمانی، عواملی مثل موادمخدر، الکل، داروهای روان‌گردان و شکست‌های عاطفی این اختلال شخصیتی را تشدید و ادامه زندگی را برای شخص از همان دوران نوجوانی مختل می‌کنند؛ یعنی همان مواردی که امروزه به وفور شاهد آن هستیم!

از علایم اختلال شخصیت ضداجتماعی در دوران کودکی و نوجوانی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پرخاشگری و ناسازگاری نسبت به حیوانات و درختان و اشیا
• ناسازگاری با اطرافیان و دوستان
• شرکت در فعالیت‌های خطرساز و رعب‌آور
• آسیب رساندن به اموال دیگران
• دروغگویی و فریب دیگران با هدف منفعت شخصی

با توجه به بررسی‌های انجام شده، اختلال شخصیت ضداجتماعی در مناطق حاشیه شهرهای بزرگ و قسمت‌های فقیرنشین بیشتر مشاهده است!

رفتار شخصیت ضداجتماعی در جامعه

شخص مبتلا به اختلال شخصیت ضداجتماعی، از همان دوران کودکی و نوجوانی با بروز علایم ضداجتماعی خود، سبب آسیب رساندن به افراد و اموال جامعه خواهند شد؛ تا حدی که سهم عظیمی از زندانیان و مجرمان را، افراد مبتلا به اختلال شخصیت ضداجتماعی تشکیل می‌دهند.

از طرفی، افراد مبتلا به اختلال شخصیت ضداجتماعی توان هماهنگی با ناملایمتی‌ها و ناخواسته‌های زندگی را ندارند و آمار خودکشی و خودزنی در این افراد به شدت بالاست. گرفتار شدن در دام اعتیاد به مواد مخدر و الکل، برای مبتلایان به اختلال شخصیت ضداجتماعی دور از انتظار نیست و افراد زیادی را درگیر خود کرده‌است.

تشخیص افراد ضداجتماعی در جامعه

از آنجا که افراد مبتلا به اختلال شخصیت ضداجتماعی، در مقابل هرگونه تغییری به شدت مقاومت می‌کنند، به سختی در پذیرش این اختلال همکاری می‌کنند و از مراجعه به روان‌درمانگر ممانعت می‌کنند. از طرفی، تجربیات بیانگر این موضوع هستند که این افراد حتی در صورت مراجعه به پزشک، از بروز علایم خود به صورت واضح سر باز می‌زنند و همین امر سبب شده تشخیص این ناهنجاری طی مدت کوتاهی دور از انتظار باشد.

معمولا افراد مبتلا به اختلال شخصیت ضداجتماعی، به دلایلی همچون درمان اضطراب و یا ترک اعتیاد به روانشناس مراجعه می‌کنند و طی همین پروسه، روانشناس متوجه ناهنجاری‌های شخص مراجعه‌کننده خواهد شد. با توجه به این موارد، خانواده و اطرافیان فرد مبتلا نقش اصلی را در کمک به شخص ایفا می‌کنند؛ لذا لازم است در صورت مشاهده همه‌ی علایم ذکر شده (نه صرفا یک یا دو علامت) شخص را به روانشناس بالینی معرفی کرده و در پروسه درمان شخص نهایت همکاری را با درمانگر داشته باشند.

افراد ضداجتماعی در ارتباط با شریک خود

از آنجا که افراد مبتلا به این اختلال توان سازگاری با خانواده‌ی خود را نیز ندارند و همین امر سبب شده احتمال طلاق و مشاجرات خانوادگی در این دسته از افراد بیشتر مشاهده شود. فرد مبتلا به شدت سرسخت و تغییرناپذیر است و به هیچ عنوان در برابر تغییرات انعطاف‌پذیر نیست و توانایی رویارویی با مشکلات خانواده را ندارد؛ لذا از مسئولیت‌های شخصی و خانوادگی خود سر باز می‌زند و کانون خانواده را با مشکل روبرو می‌کند.

روش برخورد با افراد ضداجتماعی

همانطور که گفته شد، افراد مبتلا به اختلال شخصیت ضداجتماعی، بیشترین ناسازگاری را با دیگران دارند، حتی افراد خانواده خود! لذا لازم است خانواده و نزدیکان شخص مبتلا به اختلال شخصیت ضداجتماعی، بیشتر مراقب برخورد و رفتار خود با شخص بیمار باشند تا از تحریک و برانگیخته کردن شخص دوری کنند.

به همین علت، لازم است تمام اعضای خانواده‌ی شخص مبتلا به اختلال شخصیت ضداجتماعی، با روان‌درمانگر در ارتباط باشند و شیوه‌ی صحیح برخورد با شخص بیمار را بیاموزند؛ هرچند سایر اعضای خانواده هم برای کنترل اعصاب و روان خود در مواجه با شخص مبتلا به اختلال شخصیت ضداجتماعی، نیاز دارند به طور مستمر تحت نظر روان‌درمانگر قرار بگیرند.

درمان شخصیت ضداجتماعی

هرچند درمان فرد مبتلا به اختلالات شخصیت، به‌خصوص اختلال شخصیت ضداجتماعی کار راحتی نیست اما درصورتی که فرد میل به تغییر نشان بدهد، این کار امکان‌پذیر است.؛ به شرط اراده و اشتیاق خودِ بیمار برای بهبودی. درمان اختلال شخصیت ضداجتماعی عموما به دو صورت «روان‌درمانی» یا «دارودرمانی» و یا ترکیبی از هردو روش می‌باشد.

شخص با مراجعه به کلینیک روانشناسی و بررسی‌های روانشناس بالینی، بهترین روش درمانی برای وی لحاظ خواهد شد, به طوری که اگر شخص مبتلا در پذیرش این مشکل همکاری و اشتیاق لازم را داشته باشد، روان‌درمانی بهترین و موثرترین روش برای بهبودی وی خواهد بود. اما گر شخص اشتیاقی برای تغییر وضعیت خود نداشته باشد، به ناچار روش دارودرمانی برای وی لحاظ خواهد شد؛ هرچند داروی اختصاصی برای این ناهنجاری تاکنون شناخته نشده و داروهای تجویزی صرفا به رفع برخی حالات روانی شخص کمک خواهد کرد.

امیدواریم که اطلاعات مفیدی را به شما کاربران گرامی ارایه کرده باشیم. لطفا نظرات، پیشنهادات و انتقاداتتون رو در بخش دیدگاه های سایت، با ما و سایر کاربران به اشتراک بگذارید. در وبسایت مهدی خلیلی بهترین مطالب آموزشی روانشناسی قرار داده خواهد شد. امیدواریم از این مطالب آموزشی روانشناسی استفاده لازم را ببرید. مقاله اختلالات شخصیت هم بسیار خواندنی است. پیشنهاد می شود این مقاله را نیز مطالعه نمایید.

پیج اینستاگرام مهدی خلیلی