این شخصیت منحصر به فرد شماست که شما را به شخصی که اکنون هستید تبدیل میکند و ترکیبی از عوامل خارجی، رفتارها، افکار و احساسات است. اینکه بهعنوان یک شخص چه رفتاری با خودتان دارید و نحوه ارتباط شما با دیگران، نوع شخصیت شما را تعیین میکند.
گاهی اوقات، برخی از این رفتارها، افکار و احساسات میتوانند سبب ناراحتی (آزردگی) شما شوند که بر نحوه عملکرد تان در زندگی تأثیر منفی میگذارد. هنگامی که این امر برای مدت طولانی و مکرر اتفاق میافتد، متخصصان سلامت روان، آن را اختلال شخصیت مینامند.
فهرست مطالب
اختلالات شخصیت چیست
شما بر اساس شخصیتان با چالشهایی که معمولا پیش رویتان قرار میگیرد برخورد میکنید. این بدان معناست که حتی اگر شرایط دردناک یا استرس زا را پشت سر بگذارید، شانس زیادی برای غلبه بر آنها و ادامه مسیر خواهید داشت.
نحوه کنار آمدن شما با سختیها احتمالا با آنچه دیگران در شرایط مشابه انجام میدهند کاملا متفاوت است. همه ما راههای خاص خودمان برای حل مشکلاتمان داریم و این بستگی به ویژگیهای شخصیتی ما دارد. به عنوان مثال، شما ممکن است از جمله تیپ شخصیتی صبور، مقاوم و پیگیر باشید. این ویژگیهای شخصیتی به شما این اجازه را میدهد برای یافتن موقعیت شغلی بهتر انگیزه بالاتری داشته باشید.
این خصوصیات اخلاقی سبب میشود روحیه بالاتری برای یافتن شغل جدید داشته باشید و بر احساس نامیدی که موقت دچار شدهاید غلبه کنید حتی اگر میدانید برای رسیدن به موفقیتتان نیاز به تلاش فراوان دارید باز هم انگیزه خود را از دست نمیدهید.
حتی میتوانید درباره شرایطی که شما را به اینجا کشانده است بیشتر تأمل کنید، مسوولیت کار خود را بپذیرید و درسهایی که از تجربیات خود آموختهاید را یادداشت کنید. اختلال شخصیتی سبب میشود که که افکار و تجربیات شما در مواردی مانند موارد زیر، با چالش مواجه شود:
• مواجه و سازگاری با شرایط استرس زا دچار مشکل میشوید.
• برای برقراری ارتباط و حفظ رابطه دچار مشکل میشوید
• به طور موثر نمیتوانید مشکلات را حل کنید
به عنوان مثال، اگر دارای اختلالات شخصیت هستید، واکنش شما نسبت به از دست دادن شغل شاید اینطور باشد که همکارانتان را مقصر بدانید و اخراج شما سبب درگیری با مدیرتان شود. ممکن است متوجه نباشید چگونه برخی رفتارهایتان باعث به وجود آمدن چنین مشکلاتی شده است.
گاهی امکان دارد برخی افراد که دچار اختلالات شخصیتی نیستند هم در مواجه با مشکلات در زندگیشان همین واکنشها را نشان دهند. همه ما ممکن است گاهی عصبانی، احساسی و شکاک باشیم. اما اگر هر بار با شیوهای یکسان با استرستان کنار میآیید و این ویژگیها سبب ایجاد مشکلات مداوم در زندگی شما میشود. شاید یک متخصص سلامت روان به این تشخیص برسد که اختلال شخصیت دارید
حتی ممکن است یک فرد دارای چند اختلال شخصیتی باشد.
اما برای تشخیص صحیح اختلالات شخصیت، بایستی تمام یا تقریبا همه ویژگیهای آن اختلال در شما وجود داشته باشد. همچنین، این ویژگیها ناراحتی و مشکلات زیادی برایتان ایجاد کند. انواع مختلف اختلالات شخصیت علایم و ویژگیها غالب مشابهی ندارند. هرچند وجه مشترک همه آنها این است که افراد مبتلا به این اختلال در پاسخ به خواستههای زندگی دچار مشکل میشوند.
تاثیر اختلال شخصیت
اختلال شخصیت می تواند بر موارد زیادی تاثیر بکذارد از جمله مواردی که در زیر به آن اشاره شده است.
- روابط عاطفی
- عملکرد شما در کار
- دیدگاه شما به دنیای اطراف
- تجربیات درونی
عوامل موثر بر اختلال شخصیت
اختلالات شخصیتی ناشی از عوامل بسیاری هستند که می توانند بر زندگی شما تاثیر بگذارند از جمله:
- عامل وراثت و ژنتیک
- فرآیندهای بیولوژیکی
- پیشرفت و یادگیری
- تجربیات فرهنگی
- موقعیتهای آسیب زا (تروماتیک)
- روابط دوران کودکی
هیچ دلیل مشخص یا دقیقی برای اختلالات شخصیت وجود ندارد. مشخص نیست چرا همه به یک شکل واحد به عوامل خارجی و داخلی یکسان، واکنش نشان نمیدهند. به همین دلیل کارشناسان معتقدند علت اختلالات شخصیتی ممکن است ترکیبی از همه موارد فوق باشد.
تشخیص اختلالات شخصیت
اختلالات شخصیتی وابسته به شرایط سلامت روانی است. این بدان معناست که تنها یک متخصص آموزش دیده روان (روانشناس یا روانپزشک) توانایی تشخیص مناسب را دارد. برای انجام این کار آنها از دستورالعملهای تعیین شده برای سلامت روان پیروی میکنند.
دستورالعملهای تشخیص اختلال شخصیت معمولا از راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM) است که توسط انجمن روانپزشکان آمریکا منتشر شده و این کتابچه راهنما شامل تعاریف، علایم و معیارهای تشخیصی در اکثر بیماریهای روانی است.
برای تشخیص، یک متخصص بهداشت روانی بایستی با سابقه شخصی و زندگی شما آشنا شود و افکار، احساسات و رفتارهای شما را ارزیابی کند. سپس این مشاهدات را با معیارهای علمی مقایسه میکنند. به طور خاص، برای تشخیص اختلال شخصیت پنج معیار وجود دارد که عبارتاند از:
۱) انواع اختلال
اینها مشکلاتی هستند که در نحوه ارتباط با خودتان(هویت و عزت نفس) و نحوه رفتارتان با دیگران (صمیمیت) آنها تجربه میکنید.
به عبارت دیگر، این افکار، احساسات و رفتارهای وسواس گونه ممکن است برای خودتان و دیگران مضر باشد.
۲) ویژگیهای شخصیتی بیمارگونه
برای تشخیص، متخصص بهداشت روان به دنبال الگوی طولانی مدت از صفات بیمارگونه در فرد است.
اینها ویژگیهایی هستند که بارها و بارها تعامل با دیگران یا سازگاری با تغییرات را برای شما دشوار میسازد. حتی ممکن است ویژگیهایی باشند که در فرهنگ شما مورد انتظار یا پذیرفته شده نیستند.
۳) مدت و انعطافپذیری
برای تشخیص و اثبات اختلال شخصیت، این اختلالات و ویژگیهای بیمارگونه باید در طول زندگی شما بهطور پایدار، غیر قابلانعطاف ناپذیر و ثابت وجود داشته باشد. به عبارت دیگر، باید ثابت شود شما این مشکلات و واکنشهای مربوط به آنها را برای مدت طولانی و مکرر در موقعیتهای مختلف تجربه کردهاید.
۴) مستقل از فرهنگ یا مرحله رشد
این بدان معناست که رفتارها و افکار خاصی که درمانگر شما به آن توجه میکند نمیتواند با آداب و رسوم فرهنگی شما یا با تواناییها و نیازهای سن شما توضیح داده شود. به عنوان مثال، ممکن است یک ویژگی هیجانی یا تکانش گر در نوجوانان عادی به نظر برسد اما اگر شما در چهل سالگی همان رفتار را نشان دهید ارزیابی متفاوتی صورت خواهد گرفت.
۵) به عوامل بیرونی ارتباطی ندارد
متخصص بهداشت روان باید مطمئن شود که این رفتارها، احساسات و افکار شما ناشی از مصرف دارو یا شرایط پزشکی خاصی نیست که مجبور باشید صدمهای را تحمل کنید. در مجموع، اگر این پنج شرط برآورده شود، متخصص بهداشت روان جهت اقدام تکمیلی تشخیص اختلال شخصیت کارهای لازم را انجام میدهد.
از آنجا که 10 نوع اختلال شخصیت وجود دارد، روند تشخیص آن برای همه یکسان نیست. این بستگی به اختلالات خاص و ویژگیهای شخصیتی دارد که بیشترین تاثیر را بر زندگی شما بگذارد. در ادامه مقاله میخواهیم هر اختلال را به صورت مجزا برای شما توضیح دهیم. فراموش نکنید که این مطالب به جهت آگاهی شخصی شما به نگارش در آمده و جنبه درمانی ندارد. برای تشخیص اختلالات و درمان آنها باید با متخصص سلامت روان تماس بگیرید.
انواع اختلالات شخصیت
10 نوع اختلال شخصیتی متفاوت وجود دارد که در ۳ گروه قابل دستهبندی هستند. اینها بر اساس نوع واکنشها و رفتارهای احساسی تقسیمبندی میشوند
- گروه اول اختلال شخصیتی: غیر عادی و عجیب و غریب
- گروه دوم اختلال شخصیتی: دراماتیک، هیجانی و دمدمی مزاج
- گروه سوم اختلال شخصیتی: مضطرب و هراسان
اختلالات شخصیت گروه اول
افرادی که دارای اختلالات شخصیتی خوشه A هستند، رفتارهای عجیب و غریب و نامتعارفی دارند. آنها از برقراری رابطه خودداری کرده و معمولا افکار تحریف شده دارند.
اختلال شخصیت پارانویید
افرادی که با اختلال شخصیت پارانویید تشخیص داده میشوند، معمولا رفتارهای دیگران را تهدیدآمیز یا قضاوت گر میدانند، حتی اگر رفتار دیگران اینطور نباشد. اگر به این نوع اختلال شخصیت مبتلا هستید، تمایل دارید اطرافیان را نسبت به خودتان فریبکار، مغرور یا بدبین تلقی کنید.
این امر ممکن است باعث شود همواره احساس بیاعتمادی و عصبانیت داشته و دایم در حال تنش و درگیری باشید در نتیجه نمیتوانید روابط صمیمانه ایجاد کنید. دیگران هم ممکن است شما را از نظر احساسی خشک و دور افتاده ببیند
اختلال شخصیت اسکیزوتایپال
اختلال شخصیت اسکیزوتایپال یکی از انواع اختلالهای شخصیت است که در آن افراد، اغلب به صورت عجیب و غریب یا غیرعادی توصیف میشوند و معمولا روابط نزدیک و صمیمانه ندارند. همچنین به دلیل شیوهای غیرعادی در لباس پوشیدن و صحبت کردن دیگران آنها را بسیار عجیب و غریب میدانند. افراد مبتلا به این اختلال شخصیت شاید علائم دیگری هم داشته باشند:
- ایدههای پارانویید
- باورهای عجیب
- تفکر تحریف شده
به عنوان مثال، ممکن است احساس کنید قادرید ذهن دیگران را بخوانید، به آینده نگاه کنید یا با موجودات سیاره دیگر رابطه نزدیک داشته باشید. ممکن است از صحبت با دیگران خوشتان نیاید و اغلب با خودتان صحبت کنید.
اختلال شخصیت اسکیزوئید
افرادی که با اختلال شخصیت اسکیزوئید تشخیص داده میشوند معمولا خجالتی، گوشهگیر، دور از اجتماع و از نظر اجتماعی منزوی هستند. آنها معمولا تمایلی به ایجاد رابطه صمیمانه با دیگران ندارند. اگر با این اختلال شخصیتی تشخیص داده شدهاید ممکن است خود را غرق در خیال پردازی کنید. این تخیلات برای شما جالبتر از آن چیزی است که در دنیای واقعی رخ میدهد.
امکان دارد به طور فعال از صمیمیت با سایر افراد، از جمله خویشاوندان نزدیک خود امتناع ورزید و علاقهای به ایجاد صمیمیت با آنها نداشته باشید. همین سبب میشود دیگران شما را افرادی منزوی و سرد توصیف کنند.
اختلالات شخصیتی گروه دوم
اختلالات شخصیتی گروه دوم معمولا نشان میدهد که در کنترل احساسات خود دچار مشکل هستید و رفتارهای غیرقابل پیشبینی از خود نشان میدهید.
اختلال شخصیتی خودشیفتگی
شایعترین علایم اختلال شخصیت خودشیفته (NPD) عبارتاند از:
- احساس خودبزرگ بینی اغراق آمیز
- نیاز مداوم به توجه و تعریف و تمجید
- عدم همدلی با دیگران
با اختلال شخصیت خودشیفته (NPD)، ممکن است احساس برتری نسبت به دیگران داشته باشید و اغلب درباره زیبایی، قدرت، پول و موفقیت نامحدود خیال پردازی کنید. برای به دست آوردن اینها، شاید لازم میدانید باید دیگران را به هر طریقی از سر راه خود کنار بزنید، بدون اینکه نیازها یا احساسات آنها را هم مد نظر داشته باشید. شاید نسبت به انتقاد و شکست خوردن حساسیت دارید و تغییرات شدید در خلق و خوی خود را تجربه کنید.
اختلال شخصیت ضد اجتماعی
متخصصان بهداشت روان وقتی فردی را با اختلال شخصیت ضد اجتماعی تشخیص میدهند که رفتارهای هیجانی، بیپروا و پرخاشگرانه به طور مداوم در آنها مشاهده میشود و دیده شده فرد هیچ اهمیتی برای دیگران قایل نیست حتی حقوق دیگران را رعایت نمیکند. آنها نسبت به دیگران بیتفاوت هستند و بابت این رفتارشان هیچ احساس پشیمانی و گناهی ندارند. این اقدامات مکرر ممکن است ناشی از موارد زیر باشد:
- درک نکردن اینکه اعمال شما چگونه بر دیگران تاثیر میگذارد
- دیگران را به خاطر اتفاقاتی که در زندگی شما میافتد مورد سرزنش قرار میدهید
- دایما احساس خستگی و ناامیدی میکنید
اگر به این نوع اختلال شخصیت مبتلا هستید، ممکن است سابقه روابط خشونت آمیز، درگیریهای حقوقی و حتی سابقه استفاده مواد مخدر داشته باشید.
اختلال شخصیت مرزی
در صورت داشتن اختلال شخصیت مرزی (BPD) ممکن است نوسانات مداوم و شدیدی در خلق و خوی خود تجربه کنید. نوعی بیثباتی در همه جنبههای زندگی دیده شده. از روابط بین فردی، عواطف و تصوری که فرد از خود دارد همه را تحت تأثیر قرار میدهد. شاید تمایل داشته باشید دیگران را سیاه یا سفید ببنید. اینطور که امروز یک نفر را کاملاً خوب میبینید، پسفردا اصلاً نمیخواهید با او معاشرت کنید.
این تمایل برای احساس ناامیدی دائمی در افراد ممکن است شما را به سمت احساس پوچی و ناامیدی سوق دهد. اگر دچار اختلال شخصیت مرزی هستید ممکن است از تنهایی متنفر باشید و از اینکه دیگران شما را رها کنند دچار خشم و ترس شوید. افراد مبتلا به این اختلال شاید علائم خطرناکی از خود بروز دهند و مشکلاتی را در ارتباط با تصویر بدن خود و عزت نفس داشته باشند. این افراد به خودشان آسیب میزنند، جای جای بدن خود را میبرند و حتی به خودکشی فکر میکنند.
اختلال شخصیت نمایشی
فردی با اختلالات شخصیت هیستریونی (HPD) احساس میکند باید در همه شرایط مرکز توجه باشد. شاید این اختلالات شخصیت منجر به رفتارهای بیش از حد نمایشی شود تا جاییکه دیگران آنها را عجیب و غیرعادی تلقی کنند. اگر با فرد درای اختلالات شخصیت نمایشی زندگی میکنید، شاید در صورت نادیده گرفته شدن از سوی دیگران یا توجه بیشتر به شخص دیگر، نگران و ناامید شوید.
حتی برای جلب توجه بیش از حد بیش از اندازه به ظاهر خود اهمیت دهید. فرد مبتلا به این اختلال در تمامی جنبههای زندگی به دنبال جلبتوجه است.
اختلالات شخصیتی گروه سوم
افراد مبتلا به اختلالات شخصیتی گروه سوم معمولا با احساسات شدید اضطراب، تردید و ترس زندگی میکنند.
اختلال شخصیت وسواسی جبری
اختلال شخصیت وسواس عملی همان اختلال وسواسی اجباری نیست. افرادی که دارای اختلالات شخصیت هستند به احتمال زیاد از رفتار خود آگاه نیستند، در حالی که فرد مبتلا به بیماری وسواس متوجه است که وسواس و اجبار در کارهایش منطقی نیست.
اگر با یک فرد مبتلا به اختلالات شخصیت وسواس اجباری زندگی میکنید، ممکن است در تمام جنبههای زندگی خود برای رسیدن به کمال تلاش کنید. برای تحقق این امر، شاید خود را بیش از آنچه در توان شماست در شرایط سخت قرار دهید، و حتی ممکن است احساس کنید هیچ موفقیتی به اندازه کافی شما را به کمال نمیرساند.
افراد دیگر ممکن است شما را که دارای اختلالات شخصیت وسواسی هستید بسیار قابل اطمینان، مرتب و قابل اعتماد بدانند، اما بسیار انعطاف ناپذیر، سرسخت و سختگیر ببینند. شاید به این دلیل که شما معمولا برای سازگاری با تغییرات یا تغییر نظرات خود مشکل دارید.
گاهی برای انجام یک کار عادی وقت زیادی صرف میکنید زیرا دوست دارید همه چیز بی عیب و نقص باشد. وقتی نمیتوانید وضعیت را کنترل کنید و اگر چیزهایی در اطراف شما تغییر کند، احساس اضطراب و آسیبپذیری شدید دارید.
اختلال شخصیت وابسته
فردی که دارای اختلالات شخصیت وابسته است معمولا مطیع و منفعل است و به دیگران اجازه میدهد بر روی زندگی و تصمیمات او کنترل داشته باشند. در این اختلال، بیمار برای برآوردن نیازهای روانی و جسمی خود به دیگران وابسته است. بیمار همیشه در تلاش است دیگران را خوشحال کند،
افراد مبتلا به این اختلالات شخصیت رفتارهایی منفعلانه، محتاج گونه و وابسته دارند، از جدایی میترسند. اگر با فردی دارای اختلالات شخصیت وابسته زندگی میکنید، شاید به تنهایی قادر به تصمیمگیری نباشید. ترجیح میدهید نظر دیگران را بدانید یا با آنچه آنها تصمیم میگیرند، پیش بروید. همچنین از انتقاد دیگران درباره خودتان به دچار آسیب روانی میشوید.
شاید شما به عنوان شخصی که همواره میخواهد خوشایند مردم باشد تلقی شوید و هنگام تنهایی اضطراب دارید. در انجام هر کاری که تنها هستید احساس راحتی ندارید. شاید بهقدری به روابط خود وابسته هستید که در صورت پایان رابطه بشدت افسرده میشوید.
اختلال شخصیت اجتنابی
تشخیص اختلالات شخصیت اجتنابی ممکن است به این معنی باشد که شما از طرد شدن و رها شدن هراس دارید. این میتواند سبب دوری گزیدن شما از تقریبا همه فعالیتها و رویدادهای اجتماعی باشد حتی زمانی که بهطور قلبی منزوی شدن را دوست ندارید باز هم از دورهم بودن اجتناب میکنید.
افراد دارای اختلالات شخصیت اجتنابی ، با دیگران احساس ناامنی دارند و نگرانند که شاید حرف احمقانه یا نامناسبی بزنند. گاهی اوقات، اگر در موقعیتی قرار بگیرند که مجبور شوند با دیگران تعامل داشته باشند، شاید سرخ شوند، گریه کنند و یا استرس بگیرند. افراد مبتلا به این اختلال شخصیت نیاز به ارتباط با دیگران و ایجاد روابط نزدیک را احساس میکنند، اما به دلیل ناامنی خود چنین کاری نمیکنند. این به نوبه خود بسیار آزاردهنده است.
درمان اختلالات شخصیت
تحقیقات نشان میدهد، روان درمانی طولانی مدت موثرترین درمان برای اختلالات شخصیت است. شاید به شما کمک کند افکار و احساسات خود را بررسی کرده و اینکه بدانید چگونه اینها بر شما و سایر افراد تاثیر میگذارد. روان درمانی میتواند به شما در مدیریت برخی علایم کمک کند تا با برخی شرایط به طور موثرتری کنار بیایید.
در برخی موارد، شاید بعضی علائم با داروهایی مانند داروهای ضد افسردگی درمان شوند. اما این برای هر اختلال شخصیتی یا هر مورد فردی صادق نیست. از آنجا که اختلالات شخصیتی همه علائم و محرکهای متفاوتی دارند، همه آنها به یک شکل درمان نمیشوند. نوع رویکردی که درمانگر انتخاب میکند بستگی به علایم شما، شدت آنها و سابقه شخصی شما دارد.
اهداف کلی درمان اختلالات شخصیت
به طور کلی، روان درمانی اختلالات شخصیتی با این اهداف انجام میشود
- توانایی خود برای سازگاری با استرس افزایش دهید
- رفتارهایی که سبب باعث ایجاد مشکل در محل کار یا روابط شما هستند را کاهش داده یا مدیریت کنید
- افزایش تواناییتان برای مدیریت خلق و خوی خود
- ناراحتی خود را کاهش دهید
- به شما کمک میکند مسئولیت خود در شرایط استرسزا را درک کنید
اینها فقط اهداف کلی هستند. هنگامی که با درمانگر خود صحبت میکنید، فرصت خواهید داشت برای درمان خود تلاش کرده و اهداف خود را تعیین کنید.
رایجترین انواع روان درمانی
اینها برخی از رایجترین انواع روان درمانی برای اختلالات شخصیت هستند
- رواندرمانی متمرکز بر هیجان EFT
- درمان رفتاری شناختی CBT
- درمان روانکاوی
- درمان رفتاری دیالکتیکی DBT
- طرحواره درمانی
- گروه درمانی
- روان پویایی کوتاه مدت ISTDP
درمان اختلالات شخصیت معمولا روندی طولانی مدت دارد. این امر نیازمند تعهد و پشتکار قوی از طرف شما است. ممکن است در صورت ادامه درمان، تسکین پیدا کرده و نحوه مدیریت برخی احساسات را بیاموزید.اگرچه پنج معیار جهانی برای تشخیص اختلالات شخصیت وجود دارد، اما همه اختلالات شخصیت علایم یکسانی ندارند.
مهمتر از همه، اختلالات شخصیت شرایط پیچیدهای از سلامت روان هستند که فراتر از مجموعهای از رفتارها و احساسات هستند. به همین دلیل است که فقط وجود روانشناس متخصص ماهر برای تشخیص مناسب کافی است.
اختلالات شخصیت و ازدواج
برای ازدواج با افراد دارای اختلالات شخصیت، چه باید کرد؟ آیا می توان با افراد دارای اختلالات شخصیت ازدواج کرد؟ در این زمینه حتما باید با یک روان درمانگر حرفه ای در خصوص ازدواج با افراد دارای اختلالات شخصیت باید مشورت کنید. درمانگران ابتدا با تست های تشخیص اختلالات شخصیت از زوجین شروع می کنند.
بعد از ارزیابی مشاور ازدواج شما در خصوص وجود اختلالات شخصیت با شما صحبت می کند و مهترین نکته این است که بدانید اختلالات شخصیت درمان بسیار سختی دارند و گاها درمان ناپذیر هستند و از رو درمانگران در مشاوره ازدواج اولویت را با اجتناب از روابط می دانند. در صورتیکه رابطه شکل گرفته باشد توصیه به درمان طولانی مدت می کنند.
امیدواریم که اطلاعات مفیدی را در مورد اختلالات شخصیت به شما کاربران گرامی ارایه کرده باشیم. لطفا نظرات، پیشنهادات و انتقاداتتون در مورد اختلالات شخصیت را در بخش دیدگاه های سایت، با ما و سایر کاربران به اشتراک بگذارید. امیدواریم از این مطالب آموزشی روانشناسی استفاده لازم را ببرید. بخشی از این دوره ها که در فروشگاه قرار داده ایم برای تشخیص اختلالات شخصیت می توانید از آنها استفاده کرده و یاری بگیرید.
عالی بود👌🏻
عالی و مفید بود
ممنون 👍🏼🌹