علت احساس تنهایی
گاهی در طول زندگی احساس تنهایی را تجربه کرده ایم. معمولا افراد از احساس تنهایی، به عنوان احساسی منفی و عذاب دهنده یاد می کنند. همین موضوع را شاید بارها و بارها از زبان مادربزرگها و پدربزرگهای تنها شنیده ایم که میگویند ” تنهایی فقط برازنده خود خداست “.
اما آیا واقعا تنهایی به این شدت منفور و عذاب دهنده است؟ باید بدانیم که دو نوع از تنهایی وجود دارد. مثبت و منفی. در واقع منشا تنهایی منفی ضعف یا ناتوانی در بخشی از شخصیت ماست. اگر بخواهیم به این نوع از تنهایی قالب شویم باید آموزش ببینیم، مهارت‌آموزی کنیم یا از درمان فردی کمک بگیریم.
این در حالی است که تنهایی مثبت یک مرحله از رشد طبیعی و قدمی در جهت ارتقای روانی ماست که بیشتر انسان ها در مرحله خاصی از عمر خود آن را تجربه می کنند. کارل گوستاو یونگ که یکی از روانشناسان مطرح در زمان خود بود، رشد انسان را در دو مرحله جداگانه تبیین نموده است. مرحله اجتماعی شدن و مرحله یگانگی و بی همتا شدن. در مرحله اجتماعی شدن، انسان ها یاد می گیرند که چگونه در اجتماع پذیرفته شوند. با دیگر انسان ها معاشرت کنند و در فعالیت‌های گروهی شرکت نمایند.
در واقع رشد اجتماعی مستلزم این است که ما بتوانیم با مهارت اجتماعی روابط خوبی برقرار کنیم، رفتاری کنیم که در جمع بتوانیم محبت و نوازش دیگران را بدست آوریم. بخشی از اجتماعی شدن و یا مهارت اجتماعی این است که همزمان به افراد نوازش بدهیم و تاثیر مثبتی بر روی آنها بگذاریم که این خود لازمه اش داشتن مهارت همدلی است. در واقع ما با این مهارت ها می توانیم د رجمع احساس خوبی را رد و بدل کنیم و توجه و احترام متناسبی دریافت کنیم.
اما گاهی به دلایل متعددی انسانها در پشت سر گذاشتن این مرحله از رشد که همان اجتماعی شدن است، به اندازه کافی موفق نمی شوند. به عنوان مثال بسیاری از افراد مبتلا به اختلال شخصیت در این مرحله ناکام شده‌اند. این افراد بخاطر داشتن ساختار شخصیتی، تمایلی به رعایت قوانین و قواعد اجتماعی ندارند و همین امر منجر به بروز مشکلات ارتباطی آنها با اجتماع می شود. مثلا فردی که شخصیت ضداجتماعی دارد به دنبال آسیب رساندن به دیگران است و در روابط خود صرفا نفع شخصی مطرح است و این مانع از ایجاد رابطه صمیمی می شود.
همچنین در افراد پارانوئید که به زمین و زمان شک دارند و مدام در اطراف خود به دنبال کسانی میگردند که می‌خواهند به آنها آسیب برساند و قدرت سازگاری با جامعه را از دست میدهند. و این رفتار ناشی از احساس ناامنی درونی آنها باعث آسیب رساندن به روابطشان می شود و نهایتا منجر به انزوای آنها خواهد شد چرا که نمی توانند عمیقا به کسی اعتماد کنند و دایم در ناامنی به سر می برند.
اما افراد اسکیزوئید انزوا را انتخاب می کنند چون از بودن با دیگران گریزانند و تنهایی را به بودن با دیگران ترجیح می دهند. در تنهایی احساس بهتری دارند و به همین دلیل ارتباطی با اجتماع برقرار نمی کنند. در میان اختلالات شخصیت افراد دارای اختلال شخصیت اجتنابی علی‌رغم میل زیاد به آمیختگی و ارتباط با دیگران به دلیل ترس از پذیرفته نشدن، طرد شدن و نقد شدن از اجتماع فاصله می‌گیرند. همین دلیلی می شود که با فاصله گرفتن از اجتماع به مرور روابط آنها کم و کمتر می شود و در انزوا فرو می روند درحالیکه همچنان میل به آمیختن با اجتماع دارند.
انواع تنهایی در روانشناسی
شخصیت های ضد اجتماعی دوست دارند در اجتماع باشند اما دوست ندارند قواعد و قوانین جامعه را رعایت کنند چون در ارتباط با دیگران به آنها صدمه می‌زنند لاجرم این رفتارشان باعث می شود که دیگران از آنها برنجند و دیگر نخواهند با آنها در ارتباط باشند و از جامعه طرد می شوند. اقراد دارای شخصیت ضد اجتماعی که ذکر آنها در بالا رفت، به نظر می رسد که در دوران کودکی اعتماد و امنیت را در فضای خانواده و در ارتباط با والدین بخصوص مادر را تجربه نکرده‌اند و اکنون در بزرگسالی توانایی مدیریت کردن تعاملات پیچیده اجتماعی را ندارند.
گاهی نیز یک علت فیزیولوژیک یا جسمی می تواند دلیل انزوای برخی از افراد باشد. مثلا افرادی که دارای اختلالات اتیستیک هستند یا افرادیکه دارای اختلال اسکیزوفرنی هستند به دلایل ژنتیکی توانایی تعامل مناسب با اطرافیان خود را از دست می دهند. معمولا افرادی که به علت آسیب های رشدی یا زیستی از تعامل با جامعه باز مانده‌اند (مثل اسکیزوفرن ها، اتیستیک ها و …) باید درمان شوند و در فرایند درمان ترس های شان نسبت به دیگران تعدیل شده و مهارت های اجتماعی را می آموزند.
فواید زندگی تنهایی
در عین حال رشد روانی ما مرحله دیگری نیز دارد به نام تفرد یا یگانگی. در این مرحله بعد از اینکه انسانها در مرحله اجتماعی شدن در جامعه پذیرفته شدند، با دیگران تعامل کردند، نوازش کردند و نوازش دریافت نمودند، وارد مرحله ای می شوند که لازم است سفری به درون خود انجام داده و ماموریت رشدی خود را که همانا بازیابی خلاقیت و آفرینش خویشتن خویش است را به انجام برسانند.
روانشناسان معتقدند که انسان قادر است در خلق خویشتن مشارکت کند و صرفا محصول غریزه یا قواعد اجتماعی نباشد. این همان جایی است که انسانها بحران میانسالی را تجربه می‌کنند. فردی که دچار بحران میانسالی می شود یک خلا را در درون خود احساس کرده و فکر می‌کند که تاکنون نتوانسته این خلا را با استفاده از منابع درونی یا بیرونی خود پر کند. اینجاست که فرد به خودکاوی، انزوا و مراقبه روی می‌آورد.
این تنهایی نه تنها مضر نیست بلکه برای برقراری ارتباط با بخش معنوی درون ضروری است. پس اگر احساس تنهایی می کنید، تشخیص هر کدام از این دو نوع تنهایی گام اول است چرا که نحوه برخورد و درگیر شدن با هرکدام از این تنهایی کاملا متفاوت است.
امیدواریم که اطلاعات مفیدی را در مورد تنهایی به شما کاربران گرامی ارایه کرده باشیم. لطفا نظرات، پیشنهادات و انتقاداتتون رو در بخش دیدگاه های سایت، با ما و سایر کاربران به اشتراک بگذارید. در وبسایت مهدی خلیلی بهترین مطالب آموزشی روانشناسی قرار داده خواهد شد. امیدواریم از این مطالب آموزشی روانشناسی استفاده لازم را ببرید. مقاله اختلالات شخصیت هم بسیار خواندنی است. پیشنهاد می شود این مقاله را نیز مطالعه نمایید.
پیج اینستاگرام مهدی خلیلی
ممنون از مطلب خوبتون.
همسر من وقتی من هستم باهام حرف نمی‌زنه، خودش تنهایی می‌ره بیرون، تلویزیون می‌بینه، وقتی نیستم هم برای خودش زندگی تنهایی راحتی داره، اما می‌خواد برگردم، وقتی بر می‌گردم چند روزی خوشحاله ودورم می‌چرخه ولی کافیست من یک خواست او را انجام ندهم و دوباره شروع به بی اعتنایی می‌کنه ، تا حدی که حس کنم بلا تکلیفم و دوباره بروم، این چرخه همیشه ادامه داره.
رفتن بچه ها از خانه یا مهاجرتشون برای خیلی از والدین سخته، اونهایی که یکی دو تا بچه دارند ، کاملاً تنها میشن. چکار باید بکنند؟
حیوان خانگی یکی از راه حل های موجود است. ولی فرار از مسئله کمکی به ما نمی کنه مهم درک واقعیت تنهایی است.
گاهی بعد از یک سری تجربیات احتیاج به بازسازی هست و نیاز به تنهایی داریم البته نه مطلق. مثل یاد گرفتن مهارت هایی که نیاز داریم. باعث میشه کمی در اجتماع کمتر باشیم. البته شیوع کرونا هم بی تاثیر نیست. ولی در کل با تنهایی مقطعی کاملا موافقم. ولی اگه ادامه دار باشه نه.
ممنون مطلب مفیدی بود 🙏🏽
من از تنهاییم هم لذت میبرم، خیلی اوقات ترجیح میدم تنها باشم ولی حس میکنم این‌طبیعی نیست.
سلام دوست عزیز
خوب بیشتر باید ببینید چرا طبیعی نیست، اگر مانع روابط صمیمی شما نشود لذت بردن از تنهایی مشکلی ندارد.